زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ادات (علم منطق)





ادات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای لفظ مفرد، فاقد معنای مستقل است.

فهرست مندرجات

۱ - توضیح اصطلاح
۲ - وجه تسمیه
۳ - اقسام ادات
۴ - پانویس
۵ - منبع

۱ - توضیح اصطلاح



ادات از اقسام لفظ مفرد است که به تنهایی، معنای مستقلی ندارد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگر نیاز دارد؛ مانند: «من» و «الی» در عربی، و «از» و «تا» در فارسی؛ مثل: از قم تا تهران مسافرت کردم.
علامه حلی می‌گوید: لفظ مفرد غیر تام، لفظی است که دلالت آن به خودی خود کامل و مستقل نباشد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگری نیازمند باشد؛ مثل: حرف با در جمله کتبت بالقلم.
[۱] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۱.    


۲ - وجه تسمیه



وجه تسمیه مفرد غیر تام به ادات، که درلغت به معنای ابزار است، این است که در واقع، این قبیل الفاظ، آلت و ابزار ترکیب بعضی الفاظ با بعضی دیگرند.
[۲] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵.


۳ - اقسام ادات



اقسام ادات عبارت‌اند از: ادات رابطه، ادات غیر رابطه، ادات سلب، ادات عدول و ادات استثنا.
[۳] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۴-۱۵.    
[۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۴.    
[۵] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌المیزان، ص۱۴.
[۶] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۴۲-۱۴۳.
[۷] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۲۶-۲۷.
[۸] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۸-۲۹.
[۹] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۶۴.    
[۱۰] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸-۱۹.    
[۱۱] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴.
[۱۲] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۱۴۰-۱۴۱.    
[۱۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۴-۶۶.
[۱۴] گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۵۳.
[۱۵] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۱۳.
[۱۶] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸.
[۱۷] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۸.
[۱۸] جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۴.
[۱۹] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق، ص۵۳.
[۲۰] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۷.    


۴ - پانویس


 
۱. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۱.    
۲. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵.
۳. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۴-۱۵.    
۴. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۴.    
۵. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌المیزان، ص۱۴.
۶. ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۴۲-۱۴۳.
۷. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۲۶-۲۷.
۸. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۸-۲۹.
۹. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۶۴.    
۱۰. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸-۱۹.    
۱۱. شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴.
۱۲. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۱۴۰-۱۴۱.    
۱۳. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۴-۶۶.
۱۴. گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۵۳.
۱۵. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۱۳.
۱۶. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸.
۱۷. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۸.
۱۸. جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۴.
۱۹. ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق، ص۵۳.
۲۰. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۷.    


۵ - منبع


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ادات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸.    
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۸.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.